Interview met Plus 7 dni

Tijdens de 4 dagen van de Palio van augustus hadden we een gesprek met een Slovaakse journaliste Jana Cavojska. Zij schrijft voor het weekblad Plus 7 dni in Slovakije en moest een reportage maken over de Palio. Zij wilde me interviewen om zo meer te weten te komen over het evenement. We delen graag het originele artikel in het Slovaaks. Dankzij de betere vertaalrobot hebben we het ook enigszins vertaald gekregen:

Palio is leven

Het is geen race, maar een spel waarin niet de snelste wint maar de slimste. In de gekste race in de wereld rennen de paarden rond het historische plein in Siena, Italië.

Een menigte loopt door de smalle historische steegjes van Siena. Vooraan leidt een man een paard. Het paard is jong en mooi. De man kalmeert het paard af en toe omdat er toeschouwers duwen en de menigte achter hem luidruchtig zingt.  Ze zingen een traditioneel lied. Honderden mensen lopen door de menigte en schreeuwen luid. Op het gezicht ze hebben een serieuze uitdrukking. Het is een rare groep – de een heeft een pak en stropdas, de ander een T-shirt, de derde een linnen overhemd en een sigaar in zijn mond.

In de binnenstad vindt momenteel zo’n theater plaats in tien verschillende straten. Paarden gaan vanuit verschillende richtingen naar het drukke plein om deel te nemen aan de gekste race ter wereld, de beroemde Palio di Siena, die daar sinds 1239 wordt gereden.

Maar de palio is niet alleen een race. Het is het is leven. De hele stad leeft ervan. Het hoofdevenement is geen race rond het plein van negentig seconden, maar duurt meerdere dagen.

EEN KWESTIE VAN KANS

Veel dingen rondom de Palio zijn een kwestie van toeval en geluk. Siena is verdeeld in zeventien districten, ‘contrade’. Zeventien paarden zijn echter teveel om rond de Piazza te rijden, er passen er maximaal tien in. Daarom loten ze eerst welke van de contrade zullen deelnemen aan de races. Er wordt tweemaal per jaar geracet: op 2 juli en 16 augustus. Voor wie het in voorgaande races niet lukte, is automatisch verzekerd van een plaats. Drie resterende plaatsen worden geloot.

Vier dagen voor de race zullen de kapiteins elkaar ontmoeten. “Kapiteins omdat palio oorlog is”, legde Jan-Christiaan Gilliams mij uit. De Belg zag zijn eerste palio op zevenjarige leeftijd in 1987 toen zijn ouders daar op vakantie waren. En sindsdien heeft hij er nog maar een paar gemist. Hij werd verliefd op Siena en deze traditie, en koos een contrada waarvan hij deel uitmaakt. Hij creëerde de eerste website in het Engels met informatie over de Palio en een applicatie voor de smartphone.

Vandaag in een drukke straat in de buurt van De Piazza del Campo vertelt hij over hoe de selectie van paarden plaatsvindt. “Kapiteins kijken naar dertig tot vijfendertig paarden en samen kiezen ze er tien voor de race. Zij hoeven het niet de snelste en sterkste te zijn. Ze kunnen kiezen voor betrouwbare paarden die dit soort races aankunnen.”

Dan is het weer de beurt aan de loting. De Contrada beslist niet welk paard voor haar zal rennen. Nogmaals, het is toeval. Tien paarden worden door loting toegewezen aan individuele contrada’s. Wat de contrada kan echter kiezen, is de jockey. En dat vinden ze belangrijk!

STAD IN OORLOG

Je moet de beste jockey goed betalen om voor je te racen. Dit is tenslotte geen klassieke paardenrace. Er wordt gereden zonder zadel. Drie keer in een cirkel rond het plein. Vallen is niet ongebruikelijk. En als de jockey niet wint, kan het gebeuren…dat de leden van de contrada dit zullen laten voelen. Soms slaan ze hem in elkaar. Vroeger was dit bijna de regel.

Naast de jockey is de tactiek in handen van de contrada. ‘Dit jaar had één contrada bijvoorbeeld weinig geld. Ze kreeg een goed paard en kozen een jockey zonder ervaring. Iets dergelijks is sinds 1945 niet meer gebeurd.”

Er wordt gezegd dat er in de Palio veel geld rondgaat. Elk contrada-lid zal een bijdrage leveren. Ze geven wat ze kunnen. De rijkere wat meer dan de armere. Het ontstond uit een race tussen invloedrijke patriciërsfamilies, die elkaar bekampten in een paardenrace. Ook vandaag zijn er nog rijken betrokken. Zo is Mark Getty een regelmatige bezoeker, lid van een van de rijkste families ter wereld. Hij bezit verschillende paarden die racen.

Er wordt gezegd dat hij gekleed als een dakloze door de straten van Siena dwaalt. Alleen zijn blonde haren gevent aan dat het geen inheemse zuiderling zal zijn.

En waar hebben de contrada’s geld voor nodig, behalve de jockey? Voor omkoping. Ook al is het officieel het is niet toegestaan. Maar palio is oorlog.

Tegenstanders bekampen elkaar op welke manier dan ook. Ze zouden ook de jockeys en trainers van de paarden omkopen tot zelfs dierenartsen. Zeker is dat ze daar weten hoe ze met geld moeten omgaan, Siena is tenslotte de thuisbasis van de oudste, nog steeds functionerende bank ter wereld!

Contrada-leden bewaken het paard zorgvuldig gedurende de vier dagen. God verhoede het dat een vreemdeling dichtbij zou komen! Je kunt je jockey ook niet 100% vertrouwen.

Trouwens, ze winnen geen geld in deze races. De winnaar ontvangt alleen een drappellone, een doek. Voor elke wedstrijd wordt het geschilderd door een andere bekende kunstenaar.

 VERDEELDE HUWELIJKEN

Het Campo-plein is enorm. Er kijken maar liefst 25.000 toeschouwers naar de Palio. De zomerzon verschroeit hen en ze kunnen nergens naar het toilet. Niemand zal je uit het midden van het plein laten. Mensen op de tribunes ze zijn beter af. Plaatsen worden verkocht voor vier- tot vijfhonderd euro.

Het racecircuit ligt bezaaid met zand. Op de gebouwen worden eenvoudige stands gebouwd. Ze behoren tot de contrada’s en de stad, en de plaatsen erop worden verkocht. Ruimte in het midden van het plein is gereserveerd voor wie de race gratis wil bijwonen. Wie een goede plek wil veiligstellen, moet heel ver van tevoren op het plein aanwezig zijn.

Tijdens de training is het hetzelfde.

Drie dagen voor de koers kunt u ‘s morgens en ’s avonds een proefrit op het plein bekijken. Hoewel er niets te winnen is, en de jockeys de paarden duidelijk kennen, worden deze gespaard. Vooral ’s ochtends op de dag van de race laten ze ze alleen stappen. De sfeer is net zo stormachtig als tijdens de belangrijkste koers zelf. Op een speciale tribune hebben kinderen van de contrade plaatsgenomen. Elke contrada heeft zijn eigen kleuren. Kleine schreeuwers zingen luid naar de vijandelijke contradas en juichen hun eigen contrada woest toe tijdens de proefrit.

Zij laten zich echter ook niet in verlegenheid brengen door volwassenen. Ze ontkennen het zuidelijke in hen niet en tonen veel emoties. Ze schreeuwen uit volle borst, vloeken, juichen, huilen en omhelzen elkaar.

NIET ALLEEN DE RACE

Jan-Christiaan heeft daar vele vrienden door de jaren heen en beweert dat er geen Sienees is die niet geïnteresseerd is in palio. ‘Het is moeilijk om een normaal gesprek te hebben met hen dezer dagen. Iedereen is gespannen en nerveus. Hoe zal het aflopen? Wat als er iets met het paard gebeurt? Normaal gesproken praten we pas met onze vrienden als alles voorbij is.’

Onder de leden van de de contrada zijn er ook huwelijken tussen rivaliserende wijken. Maar tijdens de vier palio-dagen leven de meeste van dergelijke echtgenoten gescheiden. Er zou te veel spanning zijn tussen hen. Liever gaan ze naar hun ouders of iemand anders uit hun buurt.

Individuele contrada’s markeren duidelijk hun territorium. Elk heeft zijn eigen kleuren, vlag, symbool en titel. Adelaar, Panter, Schild, Eenhoorn, Uil, Slak – wat een pech als je moet meedoen aan de race!

Je wordt geboren in een contrada. Je bent geboren in de wijk en hoort erbij tot de dood. “Er was een probleem toen baby’s in het ziekenhuis geboren werden”, legt Jan-Christiaan uit. ‘Het gebouw bevond zich in een contrada. En niet iedereen kan tot één contrada behoren!” Er moest een oplossing gevonden worden. Dus brengen de ouders een handvol aarde uit zijn contrada naar het ziekenhuis. Ze gooien haar onder het bed. Het kind wordt dus op het grondgebied van hun contrada geboren. Een buitenlander kan ook een contrada kiezen. Jan-Christiaan koos de Draak. Ze hebben hem geaccepteerd, ze hebben immers iets aan elke bijdrage. Maar je moet ook iets weten over de Palio, ze zouden een totaal onbekende van wat er zich in Siena afspeelt niet accepteren. Toch is het voor hen duidelijk dat de Palio niet zal worden begrepen op eenzelfde manier als zij die het in hun DNA hebben.

“Thuis in België heb ik een vlag en een sjaal”, zegt Jan-Christiaan. “Tijdens de palio en bij belangrijke evenementen hijs ik altijd de vlag. Wanneer bijvoorbeeld mijn kinderen zijn geboren. In die tijd hief ook mijn contrada in Siena de vlag. Ze hebben er een roos lintje bij gedaan gezien het meisjes waren.’

Wat hem zo fascineert aan de Palio, gezien hij er twee keer per zomer heengaat? “De sfeer. Het is niet zomaar een race. Maar ook corteo storico door stad. Duizenden mensen schreeuwen en zingen en vieren. Dat is eigenlijk waar de palio over gaat. Het brengt mensen bij elkaar. Op de derde avond bereidt elke deelnemende contrada een buitendiner. Overal staan er lange tafels en stoelen op straat.

Ze dineren in de open lucht met in totaal minstens 20 duizend mensen. Het is het leven, familie, vriendschap.”

DE MEEST SUCCESVOLLE IS DE GANS

De Palio werd alleen tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog en daarna covid niet gereden. In augustus 1945 eisten de inwoners van Siena meer. We hebben vier jaar verloren schreeuwden ze totdat het gemeentehuis aankondigde dat de palio nog vier dagen doorging.

Er zijn opvallende verschillen in het aantal gewonnen races tussen de contrada’s. De meest succesvolle in de moderne geschiedenis is de Gans, ze won meer dan 60 keer. Blijkbaar hebben ze een goede strategie. Maar niemand weet welke. En contrada-leden zijn niet van plan het te onthullen. De minst succesvolle contrada won 24 keer. Het verschil is opvallend.

Aan de vooravond van de hoofdrace is er een zogenaamde Prova Generale. De start wordt aangekondigd door een kanonschot. Aan de startlijn hangen ze twee touwen. Tussen hen zullen negen paarden komen. Deze laatste bepaalt wanneer de race van start gaat. Het is geheel aan hem. Hij galoppeert van achteren en vertrekt. Het kan onmiddellijk zijn, over vijf minuten, twee uur…

“Ik heb ook ervaren dat het uitgesteld  werd tot de volgende dag. De paarden gingen pas om negen uur ’s avonds van start en het werd al donker, dus werd besloten de race stop te zetten”, herinnert Jan-Christiaan zich. Dan schreeuwen mensen, maar niemand kan bezwaar maken. Volgens het reglement heeft deze laatste het recht om over de start te beslissen. “

VOOR KRACHT EN VOOR LIEFDE

Dierenbeschermers zijn boos om wat er gaande is op het Campo. Maar de inwoners van Siena houden hun traditie in stand. Op de dag van de hoofdrace zegenen priesters de paarden in kerken en bidt iedereen dat het niet zal regenen. Bij regen wordt het zand op de baan gevaarlijk en moet de race uitgesteld worden. Zoals die van juli. Ze moesten maar liefst 2 dagen opschuiven. Jan-Christiaan heeft het niet gezien. Hij had al een retourticket naar België en moest wel weer aan het werk.

Het regende ook op de avond van 16 augustus. Mensen op straat die niet op het plein stonden, keken met spanning naar de schermen in bars en cafés en wachtten op het oordeel van de burgemeester. Uit hun gezichtsuitdrukkingen leek het erop dat ze een besluit namen over een verklaring van de derde wereldoorlog… Maar palio is oorlog. “Ze willen het niet uitstellen, want morgen zou het nog slechter weer zijn”, vertelde de vrouw die naast mij in het café voor de tv stond. De race moest echter worden uitgesteld.

De volgende dag was ik niet meer in Siena. “De Wolvin heeft gewonnen”, schreef Jan-Christiaan die avond. Ik stelde me de uitbundige vieringen van de pittige Italianen voor en de spottende woorden tegen hun tegenstanders en dacht aan de traditionele verzen in het lied: “Onze mooie contrada Lupa heeft gewonnen, voor kracht en voor liefde, en de rest van jullie moet dat respecteren.”