Analyse van de Palio van 17 augustus 2024 – Da Dino Pes, detto Velluto, a Dino Sauro

De Palio van 17 augustus 2024 heeft de gehele stad, op Istrice na, met de Palio verzoend als een uniek feest vol spektakel en verrassingen in een zorgvuldige opbouw. Maar eerst moeten we Dino Pes voorstellen, de absolute en totaal onverwachte protagonist.

DINO PES

Silvano Vigni, detto Bastiano, de commentator bij uitstek van de actuele Palio, zei de avond zelf in zijn gekende ironische stijl : “Da Dino Pes, detto Velluto a Dino Sauro” of “Dino Pes, Fluweel genoemd, is een Dinosaurus van de Palio geworden”.

Dino Pes, geboren op 12 december 1980 in Sardinië zoals zovele fantini in Siena, debuteerde op 16 augustus 2000 voor Giraffa en reed tot 16 augustus 2004 acht koersen, doorgaans eerder onopvallend met 4 valpartijen. Hij kende zijn hoogtepunt op 2 juli 2004, toen hij aan de leiding reed voor Bruco en in de tweede San Martino opzettelijk van zijn paard werd gereden door Alberto Ricceri, detto Salasso, die ook viel maar wiens paard Donosu Tou doorliep en won voor Giraffa.

Op 16 augustus 2004 reed hij opnieuw voor Bruco en botste met zijn paard Amoroso tegen de colonnino in de tweede San Martino met dramatische gevolgen. De toenmalige burgemeester van Siena nam hem dit zeer kwalijk en deed alles wat hij kon om Dino Pes te verwijderen uit de Palio Het lukte niet juridisch of officieel maar wel moreel. Zijn loopbaan leek voorbij.

Dino Pes vertoefde in die jaren in de omgeving van koning Gigi Bruschelli en ontmoette daar de jonge Giovanni Atzeni (13 april, 1985), een andere grote Sardijnse belofte, zorgvuldig opgeleid door Bruschelli. Zij werden hechte vrienden maar jaren later kwam het tot een breuk tussen beiden om nooit volledig opgehelderde redenen. De breuk is een verklaring voor wat er is gebeurd in de Palio van 17 augustus 2024.

Nochtans was Dino Pes een goede ruiter want van 2002 tot en met 2023 won hij liefst 14 Palio’s buiten Siena, waaronder de meest prestigieuze zoals Asti, Legnano en Fucecchio. Hij won er liefst 11 tussen 2016 en 2023, Covid -jaren zonder Palio’s inclusief.

Op 2 juli 2017 deed hij na 13 jaar een verrassende comeback voor Leocorno, maar met een defensieve opdracht tegen rivaal Civetta. Jaar na jaar werd de terugkeer van Dino Pes voorspeld maar die kwam er nooit tot op de eerste prova van van 13 augustus 2024.

TRATTA EN FAVORIETEN

Er waren maar liefst 3 rivaliteiten aanwezig.

Istrice, hongerig na de vernederingen door rivaal Lupa, lootte Viso d’Angelo, getraind door Giovanni Atzeni, die werd binnengehaald aangelokt door een reusachtig budget om te winnen. Er werd 3 miljoen gefluisterd in de stad, waarmee alle contrade en fantini konden gelukkig gemaakt worden. Maar de geschiedenis leert ons gelukkig dat de Palio zo niet werkt. Rivaal Lupa lootte debutant Benitos, zeer krachtig op het eerste gezicht tijdens de oefenritten, maar betrouwbaar en precies en een starter, dat wist niemand met zekerheid. En toen verscheen Dino Pes opnieuw op de Piazza na 7 jaar, duidelijk met de opdracht om ten allen prijzen Istrice te stoppen.

Civetta lootte Zenis en gaf Enrico Bruschelli een nieuwe kans. Leocorno vertrouwde de debuterende Zentiles toe aan Elias Mannucci uit de kring van Atzeni. Niet meer dan een figurantenrol voor beide rivalen.

Valdimontone lootte Veranu, tweede op 4 juli, en koos Jonatan Bartoletti, al 7 jaar wanhopig op zoek naar een zesde zege. Nicchio koos voor de verdediging en zette Federico Guglielmi detto Tamuré, op Brivido Sardo, debutant op 4 juli met een zeker potentieel maar nog geen winnaar. M.a.w. den twee grote rivalen van volkrijke contrade, die mekaar al tientallen jaren cancelen (Montone : zeges in 1990 en 2012 – Nicchio zeges in 1988 en 1998) waren niet meer als outsiders.

Onda, winnaar op 4 juli, lootte debutant Canarinu waarop Murtas uit de omgeving van Atzeni werd geplaatst. En een nieuw drama voor Chiocciola, een volkrijke contrada en zeer hongerig na de vernederingen door rivaal Tartuca en niet meer gewonnen sedert 1999. Men fluisterde voor de start van de Palio over een budget van 2 miljoen. Zij lootten echter debutant Comancio, nog te ontdekken, en vertrouwden, zoals voorspeld, het paard toe aan Giuseppe Zedde, terug uit schorsing en ook zeer hongerig.

Andere favorieten waren Oca, zeer ontevreden over de koers van Atzeni op Veranu op 4 juli omdat hij toen Onda te gemakkelijk had laten passeren zonder de deur dicht te doen, en achteraf geen ultieme aanval had geplaatst. Dat was niet de Oca-manier om in de Palio te strijden. Oca lootte Ares Elce, volgens alle kenners het snelste paard bij zijn debuut op 4 juli, maar waarvan de kwaliteiten niet ten volle waren benut door Murtas die in derde positie reed achter zijn ”chefs” Atzeni en Carlo Sanna en hen niet durfde belagen. Oca koos prompt voor Carlo Sanna, de winnaar van 4 juli, die hiermee een unieke kans kreeg om een persoonlijke cappotto van 2 zeges in één jaar te realiseren.

Tabacco, de winnaar van 4 juli, ging naar Selva die het paard toevertrouwden aan debutant Andrea Sanna, detto Virgola (Komma), geen familie van Carlo Sanna. Op het eerste gezicht stond er een sterk blok op de Piazza rondom Atzeni met zijn “vrienden” Carlo Sanna,
Sebastiano Murtas en Elias Mannucci. Maar alle gesprekken in de stad gingen over de unieke kans van Carlo Sanna (3 zeges) om zich boven Bartoletti (5 zeges) en Zedde (3 zeges) te verheffen als de tweede fantino van de Palio naast zijn “vriend” Atzeni. Sanna had vermoedelijk het snelste paard, Oca was ontevreden over Atzeni op 4 juli, en kreeg nu een unieke kans om te winnen. Niemand twijfelde eraan dat in de Oca-filosofie er grote druk zou uitgeoefend worden op Sanna om voluit zijn kans te gaan en hiermee het blok te breken. Maar er werd ook gefluisterd in de stad dat alle fantini zeer ontevreden waren over hun inkomsten in 2023 en 2024.

Vorig jaar wonnen immers Selva en Oca en dit jaar Onda met eerder lage budgetten, lees geld om ook te verdelen onder de fantini, en Atzeni had iedereen beloofd, op Lupa na, dat hij zou zorgen voor een ruime buit uit de schatkist van Istrice. Dus alle aandacht ging naar Istrice-Atzeni, Oca-Carlo Sanna en Selva-Andrea Sanna. Zou de familie standhouden of zouden individuele belangen de overhand halen? Enkele kenners
hielden toch ook rekening met Bartoletti die zich wilde herpakken bij Montone.

DE MOSSA – DE LOTING DER STARTPOSITIES.

Toen de mossiere de startvolgorde bekend begon te maken steeg de spanning op de Piazza tot een hoogtepunt. Onda met Murtas op de eerste plaats, gevolgd door Istrice met favoriet Atzeni, gevolgd door rivaal Lupa met Dino Pes. Iedereen begreep dat Murtas het zijn “vriend” Atzeni niet moeilijk zou maken en dat het gevaar alleen van links, d.w.z van Lupa zou komen. Chiocciola met Zedde op 4 met Comancio die had bewezen een snelle starter te zijn , maar met voldoende weerstand over 3 ronden? Dan de andere favoriet Oca met Sanna, Leocorno met Mannucci uit dezelfde vriendenkring. Op plaats 7 de derde favoriet Selva met Andrea Sanna, Montone met Bartoletti op 8 met naast zich toch wel rivaal Nicchio met Guglielmi die maar één opdracht had meegekregen : Montone blokkeren. Civetta met Bruschelli als rincorsa die alleen maar mocht starten als rivaal Leocorno uit positie zou staan. Zeer snel stuurde de mossiere alle fantini buiten zodat ze konden gaan praten met de rincorsa om te trachten een goed startakkoord te maken, zoals overigens gebruikelijk is. Het viel op dat Atzeni zeer aggressief Dino Pes van Lupa aanreed om hem weg te krijgen van Civetta.

De mossiere annuleerde een volkomen regelmatige start waarbij Civetta binnenkwam na een duidelijk signaal van Atzeni, die overigens ook het beste startte. Het startakkoord tussen de fantini werd in één klap overduidelijk.

Een tweede valse start toen Guglielmi van Nicchio een elleboog gaf aan Bartoletti voor Montone die over zijn paard en over het starttouw dook. Op her eerste gezicht zonder grote gevolgen maar achteraf in de koers werd het duidelijk dat Bartoletti wel degelijk gehavend was.

Maar de gehele Piazza, op Istrice na, keek vol bewondering naar het vakmanschap van Dino Pes die 40 minuten lang Atzeni terroriseerde zonder echt in overtreding te gaan. Hij eiste zijn plaats op naast Atzeni en deed dat met een zeer gecontroleerde aggressiviteit zodat Atzeni steeds zenuwachtiger werd en voortdurend zijn positie moest opgeven en tussen de trouwen begon rond te dwalen. Civetta bleef echter wachten tot een volgend signaal van Atzeni zou komen om te starten.

En kijk, Onda schoof naar binnen, liet een opening voor Atzeni die onderaan en iets naar achter stond om een kleine aanloop te nemen bij de start. Hij gaf het signaal, Civetta kwam binnen want rivaal Leocorno was uit positie. En toen bleek dat dit nochtans briljant geplande manoeuver grotendeels mislukte want Atzeni startte en botste tegen de flank van het paard van Onda, die ook Oca enigszins insloot maar Carlo Sanna startte niettemin als eerste, gevolgd door, jawel, Lupa met Dino Pes die uitzonderlijk geconcentreerd en gemotiveerd bleek te zijn en die het manoeuver perfect had gelezen. En Benitos bleek een snelle starter te zijn en een krachtig en zeer precies paard.

Wie alleen de koers heeft gezien was misschien enigszins ontgoocheld. Nauwelijks verwisselingen van posities, tien fantini als indianen op een rijtje en niemand die viel in de koers. Wie echter de startprocedure had meegemaakt zag een ongelooflijk spannende koers met een totaal onvoorspelbaar verloop. Dino Pes bleek niet alleen gedurende 40 minuten een volmaakte “killer” te zijn geweest, maar kwam als eerste in de eerste bocht van San Martino en reed perfecte trajecten in de 3 ronden met precies aangesneden bochten en liep zelfs nog lichtjes uit.

Selva met debutant Andrea Sanna passeerde Oca met een enigszins ontgoochelende Ares Elce, en werd verdienstelijk tweede. Istrice met Atzeni keken verbijsterd vanop de achtergrond naar de ongelooflijke prestatie van “verloren zoon” Dino Pes. Ik heb het voorrecht gehad de koers te kunnen zien en beleven naast Silvano Vigni, en ik moet bekennen dat we beiden met stijgende verbazing naar een totaal onverwachte prestatie van Dino Pes hebben zitten kijken.

Voor Istrice is dit allicht het meest duistere moment uit hun geschiedenis. De capitano heeft onmiddellijk zijn ontslag aangeboden hoewel hij strategisch de enige juiste oplossing had gekozen. Een groot budget waardoor eigenlijk alle contrade en fantini Istrice gunstig gezind waren, inclusief en vooral de rincorsa, en één man, verguisd en vernederd, die een meesterwerk neerzette in een onvergetelijk Palio. Na de koers reageerde Dino Pes zeer gelukkig maar toch ingehouden zonder te veel theater .

LA VENDETTA E’ UN PIATTO CHE SIE MANGIA ANCHE FREDDO.

“De wraak is een gerecht dat men ook ijskoud eet” is één schitterende Italiaanse spreuk. Enkele dagen later oefenden Atzeni en Dino Pes bijna tegelijkertijd op de piste van Bastiano in Vescona. Een ijskoude Atzeni zei tegen Dino Pes : “je hebt me gehinderd”, die even ijskoud reageerde met : “jij hebt me zeven jaar lang gehinderd”. De rekening was vereffend .

EEN UNIEKE PALIO IN ALLE OPZICHTEN

Het bleek een uitzonderlijke Palio te zijn in vele aspecten want nooit in de eeuwenlange geschiedenis van de Palio werden twee koersen uitgesteld wegens regen, en slechts voor de tweede keer na het precedent van 1945, werd het winnende paard van juli toevertrouwd aan een debutant : Tabacco aan Andrea Sanna. En het meest opzienbarende : Dino Pes is de oudste fantino ooit die op 44-jarige leeftijd, toch echt laat, zijn eerste Palio wint.

Een laatste primeur : mevrouw de burgemeester besloot om op 17 augustus onmiddellijk te beginnen met de startprocedure zonder de voorafgaandelijke corteo storico die was onderbroken door de regen op 16 augustus toen pas drie contrade de Piazza hadden betreden. Dit was nog nooit eerder gebeurd en gaf aanleiding tot geweldige kritieken van de experten die nog altijd bezig zijn en de lange winteravonden zullen animeren. Men betwist de reglementaire geldigheid van de beslissing en wijst er terecht op dat de Palio een uiterst trage corteo storico nodig heeft om de spanning voor de koers zelf crescendo te doen gaan.

GEVOLGEN VOOR DE FANTINI

Het kan niet dat deze Palio zonder gevolgen zal blijven. Het zou onverstandig zijn om te spreken over het begin van het einde van de actuele koning van de Palio Giovanni Atzeni. Ik twijfel er niet aan dat hij in 2025 uiterst getraind en gemotiveerd zal klaar staan. Maar na 3 Palio’s zonder zege na zijn ongeziene reeks van 5 opeenvolgende overwinningen, zal het moeilijker zijn om zijn uitgekiende strategie te verkopen aan de bevriende contrade. Er is twijfel binnen geslopen. Zal zijn hecht blok nog standhouden en samen blijven ? ZaL Carlo Sanna zijn “trouwe luitenant” blijven of meer zijn eigen weg gaan?

Jonatan Bartoletti is duidelijk op de terugweg en heeft nooit vrienden gehad door zijn arrogant gedrag. Hij is niet meer de tweede keuze. Giuseppen Zedde reed een redelijke koers op een goed startend maar minder krachtig paard. Hij blijft een belangrijke kandidaat in de toekomst.

Andrea Sanna reed een sterk debuut en mag rekenen op veel belangstelling in 2025. En over mijn favoriet negatief thema gesproken ….. “ er zijn geen jonge beloftevolle fantini meer“. Ook Carlo Sanna, de debutant, is bijna 26 jaar. Op die leeftijd hadden de vroegere toppers Aceto, Bastiano , Cianchino, Pes e.a. al meerdere Palio’s gewonnen. Er is nog altijd geen briljante jonge fantino op komst. Matteo Chiavassa, verdienstelijk debutant voor Bruco op 4 juli, is 33 jaar.

En wat staat Dino Pes te wachten ? Zijn prestatie tussen de touwen en in de 3 ronden was van het allerhoogste niveau. Maar is hij een groot strateeg die volgend jaar als favoriet de lijnen kan uiteenzetten? Dat is iets anders als een briljante individualist te presteren. En hoe zal Atzeni tegenover hem staan?

En een laatste opmerking : zullen de actuele evenwichten tussen fantini en contrade blijven bestaan. Een ontevreden Oca over Atzeni, die zo vaak voor hen heeft gereden en gewonnen, zal dat sporen nalaten? Krijgt Atzeni nog een kans bij de “vetpotten” van Istrice of is hij definitief verbrand? Zal Nicchio blijven wachten op Atzeni die niet meer komt? Of m.a.w. blijft de “familie” rondom dezelfde contrade draaien : Istrice, Nicchio, Tartuca, Leocorno, Aquila, Oca , Onda , Selva , Drago, Giraffa ….. of worden er andere “rijke gronden“ opgezocht” ?

GEVOLGEN VOOR DE PAARDEN

Het bestand paarden voor 2025 lijkt groter te zijn geworden. Benitos en Tabacco en zelfs Ares Elce zijn zekerheden. Veranu is niet afgeschreven. Enkele debutanten zullen mits training een nieuwe kans krijgen: Comancio, Brivido Sardo en Zentiles. En de ongelukkige maar zo sterke Anda e Bolla moet opgevolgd worden.

Tot 2025 na een verrassend en uiteindelijk prachtig 2024. Wij tellen reeds af.

Jan Gilliams

voor wie de volledige startprocedure opnieuw wil zien geven we de link van La7 waar je de Palio opnieuw kan bekijken.